Restrykcyjna polityka finansowa i fiskalna
Stabilizacja rynku wymaga równoczesnego uruchomienia restrykcyjnej polityki pie-niężnej banków oraz restrykcyjnej polityki fiskalnej państwa.
Bank centralny musi prowadzić rygorystyczną politykę emisyjną dostosowaną do wzrostu podaży dóbr i usług w cenach rynkowych z uwzględnieniem szybkości obiegu pieniądza. Niezbędne jest przede wszystkim wprowadzenie ustawowego zakazu do-datkowej emisji pieniądza w celu pokrywania deficytu budżetu centralnego. Wobec braku rozwiniętego rynku kapitałowego i słabego rozwoju banków komercyjnych, głów-nym regulatorem dopływu pieniądza do gospodarki powinny być obowiązkowe rezerwy finansowe dla wszystkich instytucji finansowych w kraju. Bank centralny za pomocą stopy dyskontowej od kredytu refinansowego wywiera wpływ na wysokość stopy opro-centowania kredytów udzielanych przedsiębiorstwom przez banki komercyjne. Banki komercyjne z kolei udzielają kredytu w zależności od zdolności kredytowej przedsię-biorstw, tzn. ich bieżącej sytuacji finansowej i ich możliwości terminowego zwrotu kredytu wraz z należnymi odsetkami.
Restrykcyjna polityka fiskalna wymaga wysokiej dyscypliny płacenia należnych budżetowi podatków od wszystkich podmiotów objętych opodatkowaniem. Niezbędne jest ścisłe przestrzeganie zasady wydatkowania z budżetu tylko tych środków, które pochodzą z bieżących wpływów, zaciąganych kredytów lub ze sprzedaży obligacji skarbowych, a nie z dodatkowej emisji pieniądza. Zrównoważenie budżetu wymaga nieraz drastycznych cięć w wydatkach budżetowych. Dokonuje się tego z reguły ko-sztem finansowania wielkich inwestycji centralnych z zakresu infrastruktury technicznej i społecznej, wydatków wojskowych, bezpieczeństwa publicznego, administracji państwowej itp. W znacznie mniejszym stopniu możliwa jest redukcja wydatków osobowych i rzeczowych w kulturze, oświacie, nauce, ochronie zdrowia, opiece spo-łecznej itp., gdyż dziedziny te wykazują i tak bardzo wysoki stopień zaniedbania, a sy-tuacja materialna pracowników sfery budżetowej pozostaje daleko w tyle za przecięt-nym poziomem dochodów pieniężnych pracowników sfery realnej. Redukcja wydatków w tych sferach może przynieść w dłuższym okresie więcej szkody niż doraźnego pożytku.
Bez restrykcyjnej polityki dochodowej nie można nawet rozpocząć, nato-miast bez restrykcyjnej polityki pieniężnej i polityki fiskalnej nie można dalej kontynuować polityki stabilizacji rynku. Rozmiękczona polityka fiskalna budżetu może całkowicie niwelować pozytywne efekty restrykcyjnej polityki pieniężnej banków, jak również restiykcyjne efekty polityki dochodowej w sferze realnej. Wielkość deficytu nie zależy jednak wyłącznie od woli politycznej rządu i parlamentu. Autonomiczny bank centralny może po prostu odmówić wykonania decyzji władz politycznych.
Wszystkie składniki programu stabilizacyjnego muszą więc harmonijnie współ-działać ze sobą w procesie dostosowywania agregatowego popytu do agregatowej poda-ży dóbr i usług na rynku. Jest to podstawowy warunek rozpoczęcia skutecznego prze-chodzenia od systemu centralnie planowanego do systemu rynkowego.