Zasady funkcjonowania organizacji

Normy prawne rozstrzygają nie tylko ogólne zasady funkcjonowania organizacji o różnych formach własności, ale określają również niektóre zasady zarządzania nimi, tryb ich rejestrowania, warunki podejmowania przez nie działalności oraz strukturę organów zarządzania. Istnienie rady nadzorczej w przypadku spółki akcyjnej jest wymogiem prawnym. Ustawodawstwo wielu państw określa prawnie formy partycypacji pracowników w procesach zarządzania, uprawnienia reprezentacji pracowniczej, stosunki pracodawcy – pracobiorcy (normy prawa pracy).

Odkąd główny ciężar zarządzania przeniesiony został na zawodowych menedżerów, forma własności zaczęła mieć mniejszy wpływ na sprawność funkcjonowania organizacji. Pewne prawidłowości jednak pozostają niezmienne. Z reguły menedżerowie zarządzający własnością prywatną działają bardziej sprawnie, bardziej nastawieni są na kalkulacje kosztów i zysków, bardziej dbają o rozwój organizacji rozumiejąc pod tym pojęciem nie tylko, i nie przede wszystkim, ich rozrost. Natomiast organizacje dysponujące środkami budżetowymi i majątkiem ogólnospołecznym cechuje często marnotrawstwo środków, zbiurokratyzowanie i dążenie głównie do rozrostu ilościowego (tzw. przerosty biurokratyczne). Są to prawidłowości ponadustrojowe, tyle że tam, gdzie dominuje własność państwowa, związane z nią wady funkcjonowania organizacji stają się powszechne.

Większość państw utrzymuje jednak państwowe formy własności ze względów humanitarnych, prestiżowych, strategicznych czy ze względów bezpieczeństwa. Przyjmuje się bowiem, że organizacje prywatne kierujące się głównie motywem rentowności włożonego kapitału pozbawiałyby np. prawa do nauki czy ochrony zdrowia ludzi nie mogących za to płacić oraz likwidowałyby nierentowne, a jednocześnie społecznie niezbędne formy działalności (np. w dziedzinie ochrony środowiska czy ochrony porządku publicznego). W tych natomiast sferach, gdzie prawa rynku i rentowności nie zagrażają żadnym wyższym celom i interesom ogólnospołecznym, mogą istnieć i dominować organizacje zarządzające i dysponujące majątkiem prywatnym obywateli.