Zjawisko cyklu koniunkturalnego było analizowane przy założeniu braku ingerencji państwa. Tymczasem rozwinięta już w czasie II wojny światowej i bardziej udoskona-lona po jej zakończeniu ingerencja państwa stała się jednym z najważniejszych czynni-ków kształtujących przebieg koniunktury gospodarczej w krajach zachodnich.

Po 1945 r. nastąpiła jednocześnie jakościowo nowa faza rewolucji przemysłowej. Wysoko rozwinięta gospodarka rynkowa wkroczyła w epokę energii atomowej i przy-spieszonego rozwoju elektroniki, automatyki, układów scalonych, komputerów i mi-niaturyzacji różnorodnych urządzeń i środków masowego komunikowania. Ten ogrom-ny postęp techniczny, połączony z rosnącymi wydatkami na zbrojenia, był główną przy-czyną stosunkowo wysokiego trendu wzrostu i znacznie zmniejszonej amplitudy wahań cyldicznych wokół tego trendu.

W mechanizmie długofalowego wzrostu i cyklu koniunkturalnego aktywną rolę odgrywają również stale rosnące wydatki na dobra konsumpcyjne trwałego użytkowa-nia. Są to właściwie inwestycje konsumentów w budownictwo mieszkaniowe, kupno samochodów, sprzęt radiowo-telewizyjny, komputery itp. Zakupy tych dóbr niewiele zmniejszają się nawet w warunkach recesji gospodarczej (czyli słabnącego tempa wzro-stu dochodu narodowego), bowiem konsumenci pragną podtrzymać zwyczajowy po-ziom posiadania tych dóbr, dokonać wymiany egzemplarzy zużytych lub technicznie przestarzałych na bardziej nowoczesne. Sprzyja tym wydatkom wielkość nagromadzo-nych w przeszłości oszczędności, a także stosunkowo łatwa dostępność do kredytu oraz rozbudowany system ubezpieczeń społecznych. To wszystko stało się czynnikiem sta-bilizującym koniunkturę gospodarczą, a więc zmniejszającym amplitudę jej wahań. Fazy ekspansji stały się dłuższe, a fazy recesji (płytkich kryzysów gospodarczych) uległy skróceniu. Cykl stracił więc na swoistej regularności.

Po II wojnie światowej miejsce 8-10-letnich klasycznych cykli gospodarczych zajęły małe cykle obejmujące 3-4-letni okres. Te krótkookresowe cylde wiążą się głównie z wahaniami w stanie zapasów. Gdy zapasy wzrastają ponad przyjęte normy, następuje zmniejszenie zamówień, czemu towarzyszy pewien spadek produkcji, który trwa aż do znacznego wyczerpania się zapasów. Wówczas następuje nowy wzrost zamówień, wynikiem czego jest ożywienie w produkcji. Cykliczny proces reprodukcji zapasów surowcowych, materiałowych i gotowych wyrobów jest główną przyczyną pojawiania się 3-4-letnich cykli gospodarczych.

Na przebieg cyklu koniunkturalnego w każdym kraju oddziałuje także wiele czyn-ników zewnętrznych, jak: przepływ kapitałów z jednego kraju do innego, skala inwe-stycji bezpośrednich dokonywanych przez korporacje transnarodowe, a także zmiany kursów walut oraz polityka handlowa dotycząca eksportu i importu. Na przykład kraj zagrożony recesją gospodarczą może ożywiać koniunkturę przez dewaluację swojej wa-luty, która zwiększa opłacalność eksportu i zmniejsza opłacalność importu . Stwarza to jednak groźbę wzrostu cen i może spowodować niekorzystną reakcję ze strony in-nych krajów, które mogą różnymi sposobami bronić się przed próbą przerzucenia recesji na ich gospodarkę.

W sumie można stwierdzić, że w rozwiniętej gospodarce rynkowej dokonaio się wiele korzystnych zmian po II wojnie światowej. Spowodowało to istotne osłabienie zjawiska cykliczności, ale nie zdołano tego zjawiska całkowicie wyeliminować. Niestabilność wzrostu jest bowiem nieodłączną, immanentną cechą gospodarki rynkowej. Nikt nie jest w stanie udowodnić, jak rozwijałaby się gospodarka tynkowa bez owej podpórki państwowej, gdyby funkcjonowała według czystych zasad głoszonych przez zwolenników liberalizmu gospodarczego. Nawet przy znacznym udziale państwa w dzia-łalności gospodarczej nie udaje się ani szybko wyjść z recesji gospodarczej, jaka wy-stąpiła w wielu krajach na początku lat dziewięćdziesiątych, ani też ograniczyć bezro-bocia do rozmiarów, które nie wywołują już wielkiego problemu społecznego.