Ekonomia neoklasyczna

Ekonomia neoklasyczna reprezentuje pogląd, że budżet państwa, podobnie jak budżet gospodarstwa domowego, powinien być zrównoważony. W zdrowej gospo-darce nie należy wydawać więcej niż wynoszą dochody danego podmiotu gospodar-czego. W Polsce sformułowano na początku XX w. wierszowaną zasadę: „pamiętaj rozchodzie być z przychodem w zgodzie”. Oznacza to, że jeśli państwo chce zwięk-szyć swoje wydatki, musi najpierw w tym celu podnieść odpowiednio podatki nakła-dane na przedsiębiorców i obywateli.

Zasada równoważenia budżetu jest słuszna w odniesieniu do gospodarstw domo-wych oraz do budżetów władz lokalnych, chociaż w tych podmiotach gospodarczych istnieje możliwość pokrywania przejściowo większych wydatków niż przychodów za pomocą kredytu bankowego. Budzi ona jednak poważne wątpliwości w odniesieniu do całej gospodarki narodowej.

Zasadę równoważenia budżetu centralnego podważył w latach trzydziestych J.M. Keynes. Wyszedł on z realistycznego założenia, że w rozwiniętej gospodarce ryn-kowej występuje zjawisko niedostatecznego popytu konsumpcyjnego i inwestycyjne-go w stosunku do dużych możliwości podaży dóbr konsumpcyjnych i inwestycyj-nych. W tych warunkach deficyt budżetowy, finansowany długiem publicznym, mo-że być źródłem dodatkowego popytu wpływającego korzystnie na wzrost dochodu narodowego.

Zanim rozpatrzymy tę kwestię bardziej szczegółowo, musimy jeszcze wyjaśnić sobie rolę podatków i ich wpływ na poziom dochodu fiskalnego wpływającego do budżetu państwa.