Proces odkrywania interesów i określania celów organizacji

Cele realizowane przez organizacje nie są też sumą indywidualnych celów jej uczestników. Ludzie są uczestnikami organizacji głównie po to, by uzyskiwać korzyści i realizować indywidualne interesy. Zawsze jednak muszą, w większym lub mniejszym stopniu, realizować narzucone im zadania wynikające z celów całości. Nie oznacza to oczywiście, że nie mogą mieć wpływu na kształt celów organizacyjnych.

Proces odkrywania interesów i określania celów organizacji ma z reguły charakter gry, uzgodnień i negocjacji między różnymi jej częściami i uczestnikami. Biorący w nim udział starają się zabezpieczyć własne interesy. Wnoszą też coś bardzo istotnego dla całości – różnorodność punktów widzenia oraz ocen szans i zagrożeń. Umożliwia to lepsze ich rozpoznanie i trafniejsze przekładanie na język celów. Zapobiega też zdominowaniu organizacji przez cele (interesy) jej części lub grupy uczestników. Wymaga to jednak zdolności do kompromisów, a po osiągnięciu porozumienia – podporządkowania się uzgodnionym celom.

Proces formułowania celów organizacji nie dokonuje się w warunkach pełnej swobody, ale w ramach ograniczeń, które też trzeba odkryć i sprecyzować. Mają one wewnętrzny i zewnętrzny charakter. Jednym z podstawowych ograniczeń wewnętrznych jest rodzaj trwałych zasobów, jakimi dysponuje organizacja. Szkoła nie może przekształcić się w hutę, a bank w organizację polityczną. Ich materiały i ludzkie zasoby są przystosowane do pełnienia określonych funkcji i zupełnie nieprzydatne do realizowania innych.