Wpływ bilansu handlowego na dochód narodowy wytworzony i podzielony
Istnienie handlu zagranicznego powoduje różnice między dochodem wytworzonym w kraju a dochodem narodowym podzielonym. To, co pozostaje do podziału, może nieraz znacznie różnić się od tego, co zostało wytworzone. Wynika to stąd, że każdy kraj musi znaczną część swojej produkcji wyeksportować za granicę i w zamian za uzy-
skane dewizy może importować te dobra i usługi, jakich w kraju nie może wytworzyć bądź też wytwarza je w niedostatecznej ilości, lub których wytwarzać się nie opłaci. W ten sposób handel zagraniczny może nie tylko zmieniać materialną strukturę dochodu narodowego, ale także zwiększać lub zmniejszać ilość dóbr pozostających do podziału, zależnie od kształtowania się wartości handlu zagranicznego.
Dochód wytworzony może odnosić się zarówno do kategorii produktu krajowego brutto, jak i produktu narodowego brutto lub netto. Dlatego możemy go oznaczyć ogól-nym symbolem Yw, natomiast dochód do podziału Y . Eksport towarów i usług bę-dziemy oznaczali symbolem Ex, zaś import symbolem Im. Saldo bilansu handlowego wyrażamy różnicą sumy eksportu i importu, czyli: wówczas ilościową zależność między dochodem narodowym wytworzonym a docho-dem narodowym podzielonym można wyrazić następującą formułą:
Krótko mówiąc, eksport zmniejsza, zaś import zwiększa określoną kategorię do-chodu narodowego do podziału. Różnica między wartością eksportu a wartością im-portu, przeliczona na walutę danego kraju po obowiązującym kursie wymiennym, wy-nika nie tylko z różnicy wolumenu towarów i usług objętych eksportem i importem, ale także ze zmian relacji względnych zmian cen uzyskiwanych w eksporcie i płaconych w imporcie. Relacje tych zmian nazywamy terms ofłrade. Wzrost wskaźnika terms oftrade powyżej jedności oznacza, że nastąpiły korzystne dla kraju zmiany, gdyż ceny zagraniczne towarów eksportowanych rosły szybciej od cen zagranicznych towarów importowanych. Gdy wskaźnik terms oftrade spada poniżej jedności, kraj na tym tra-ci, gdyż do zakupienia tego samego importu musi eksportować coraz więcej własnych towarów. Pogarsza się z tego tytułu bilans handlowy.
Utrzymywanie przez dłuższy okres ujemnego salda handlu zagranicznego, czyli nadwyżki importu nad eksportem, jest możliwe, gdy kraj dysponuje dużymi rezerwami dewizowymi lub gdy zaciąga na ten cel kredyt. Wówczas do podziału na cele kon-sumpcyjne oraz rozwojowe jest więcej środków w porównaniu z tymi, które wytworzone zostały w kraju, ale rośnie z tego tytułu zadłużenie kraju. Jeśli pożyczone środki przeznaczone są na rozbudowę i modernizację gospodarki narodowej, wówczas tworzo-ne są materialne podstawy do spłacenia zaciągniętych kredytów wraz z należnymi odsetkami. W przypadku zaś, gdy pożyczone środki zostały wykorzystane na wzrost konsumpcji, wówczas oznacza to zjadanie owoców z drzew, które nie zostały jeszcze zasadzone. Taki kraj żyje ponad stan i za przejściowy wzrost konsumpcji bieżącej może płacić wysoką cenę w przyszłości, gdy nadchodzi okres spłacania długów wraz z pro-centem.
Niezależnie od tego, na jakie cele wykorzystywana była nadwyżka importu nad eksportem, wcześniej czy później nadchodzi moment, kiedy kraj musi spłacać zacią-gnięte zobowiązania. Wówczas przez caiy okres spłacania długów i należnych procen-tów gospodarka narodowa musi osiągać dodatnie saldo handlu zagranicznego. A zatem dochód do podziału na spożycie i na inwestycje będzie mniejszy od dochodu wytwo-rzonego w kraju.