Nieformalne grupy społeczne

Nieformalne grupy społeczne powstające na bazie więzi wzajemnej (osobistej) atrakcyjności są najczęściej grupami małymi, co najwyżej kilkunastoosobowymi. Ludzie łączą się w nie w wyniku odkrycia jakiejś wspólnoty zainteresowań (np. miłośnicy wspinaczki wysokogórskiej, zapaleni wędkarze, amatorzy tańca towarzyskiego), wspólnoty poglądów politycznych czy religijnych, wspólnoty kulturowej (np. pracownicy wywodzący się ze środowiska wiejskiego), wspólnoty miejsca zamieszkania.

Grupy te pełnią zwykle pozytywną rolę integrując ludzi z organizacją, dając im emocjonalne oparcie i możliwość realizacji potrzeby społecznej przynależności czy uznania w oczach innych. Bardziej złożoną kwestią jest natomiast funkcjonowanie nieformalnych grup interesów.

Grupy te powstają wówczas, gdy część uczestników organizacji odkrywa podobieństwo swojej sytuacji: statusu społecznego i indywidualnych interesów związanych z zajmowaniem podobnych stanowisk w strukturze formalnej. Takimi kategoriami są np. pracownicy umysłowi, bezpośrednio produkcyjni, kierownicy odrębnych szczebli zarządzania (najwyższego, najniższego i pośrednich), pracownicy pomocniczy. Te kategorie uczestników organizacji różni i łączy zarazem dostęp do informacji, uprawnienia decyzyjne, poziom dochodów i społeczny prestiż (uznanie).

Grupy te wzmacniają rozwarstwienie organizacji, co jest szczególnie wyraźne w rozbudowanych strukturach hierarchicznych. Najwyższy status posiada w nich naczelne kierownictwo, najniższy zaś – umiejscowieni na samym „dole” pracownicy wykonawczy. W tej drugiej grupie odmienna jest pozycja urzędników, robotników, pracowników szeroko rozumianego zarządu i ruchu.