Związki zawodowe i ich rola w gospodarce rynkowej

Przez bardzo długi okres rozwoju gospodarki rynkowej stosunki między kapitałem a pracą były bardzo nierówne. Pracodawcy mieli zdecydowaną przewagę ekonomiczną nad pracownikami i mogli dyktować warunki pracy, czas pracy oraz wysokość wyna-grodzenia. W obronie własnych interesów stopniowo coraz większa część pracowników zaczęła organizować się, już pod koniec XIX w., w stowarzyszenie zwane związkami zawodowymi.

Związki zawodowe są dobrowolnym zrzeszeniem się pracowników, mających na celu obronę ich interesów, tzn. utrzymanie i polepszenie warunków pracy oraz zapewnienie wzrostu ptac wraz ze wzrostem kosztów utrzymania oraz wzrostem produktywności pracy.

Dobrze zorganizowane i cieszące się dużym poparciem społecznym związki zawo-dowe były w stanie przeciwstawić się monopolistycznej pozycji pracodawców i dopro-wadzić do znacznie większej równowagi w stosunkach społecznych między kapitałem a pracą oraz wywierać istotny wpływ na stosunki podziału i warunki materialnego bytu pracowników.

Współcześnie istnieją silne związki zawodowe we wszystkich rozwiniętych i roz-wijających się krajach świata. Ich struktury organizacyjne, zasięg i formy działania są jednak bardzo zróżnicowane w poszczególnych krajach. Rozpiętość stopnia zorganizowania w związki zawodowe sięga np. od 10% w Hiszpanii i Francji do 3545% we Włoszech. Niemczech i Wielkiej Brytanii, aż do 70% w Belgii, Austrii i krajach skan-dynawskich .

W krajach germańskich oraz w Anglii wyraźnie dominują jednolite związki za-wodowe, mające ogólnokrajowe kierownictwo, w krajach romańskich zaś występuje znaczne rozbicie związków zawodowych w zależności od politycznych, a nawet ide-ologicznych orientacji.