Monthly Archives Kwiecień 2015

W czasach komunizmu pracował w handlu zagranicznym. Praktykę marketingu poznał kierując jedną z polskich spółek w Niemczech. Teorii uczył się jeszcze w latach siedemdziesiątych na kursach dla wyższej kadry kierowniczej w najlepszych szkołach zarządzania, między innymi w słynnej Harvard Business School w USA, gdzie ukończył trzymiesięczny kurs. Wnosił sporo pomysłów na kierownicze gremium „Automatyki”. „Przerost ambicji”, myślał Sęk z pewną irytacją, porównując w myślach swoich dwóch najbliższych współpracowników. Pozostali to:

Akcjonariat jest współcześnie na świecie bardzo rozpowszechnioną formą własności dużych organizacji. Akcjonariuszami przedsiębiorstwa mogą być również jego pracownicy i kierownicy. Z tego tytułu mogą oni uzyskać prawo wybierania swoich reprezentantów do rady nadzorczej, która jest ciałem „ustawodawczym” spółki, działającym w imieniu wszystkich akcjonariuszy. W amerykańskiej firmie Compaq-Computer wszyscy pracownicy są posiadaczami jej akcji i posiadają swoją reprezentację w radzie nadzorczej.

Henry Mintzberg (1975), analizując wyniki badań nad sposobem wykorzystania czasu pracy kierowników i wykonywaniem przez nich funkcji zarządzania, wyróżni! kilka podstawowych typów ról kierowniczych (ról menedżera).

Takie świadome zachowanie wymaga oczywiście szczególnego przygotowania. Polega ono: po pierwsze, na precyzyjnym uświadomieniu sobie, co chce się osiągnąć w konkretnej sytuacji po drugie, na przemyśleniu zawczasu swego sposobu postępowania lub też na szybkim instynktownym jego określeniu (efekt doświadczenia) po trzecie wreszcie, na umiejętności eliminowania wszelkich „ubocznych” reakcji, mogących negatywnie wpłynąć na efekty działania i współdziałania.

Wysoki stopień formalizacji nie jest zatem przeszkodą uniemożliwiającą rozwój grupowych zjawisk nieformalnych. Większą rolę pełni tu typ kultury organizacyjnej, techniczny sposób realizacji zadań i nacisk na efektywność.

Chociaż przedstawiciele urzędu nie brali udziału w pracach nad projektem nowej struktury, to na co dzień prowadzili intensywną grę ojej kształt i własne interesy. Projekt stawał się bardziej efektem tych gier, niż funkcją celów organizacji. Prace przedłużały się, a niepewność związana z kształtem struktury owocowała spadkiem sprawności funkcjonowania urzędu. Niektórzy pracownicy wyszukiwali sobie nowe zajęcia i odchodzili. Na ich miejsce przychodzili nowi, z reguły dość przypadkowi. Nie wiadomo było, kto prowadzi politykę kadrową, ani jakich pracowników będzie potrzebowała gmina w nowej strukturze.

Monitoring (istota roli monitora) polega na przeszukiwaniu otoczenia i wnętrza organizacji w celu uzyskania ważnych informacji. Dlatego Sęk zabiegał o spotkanie z wiceministrem dlatego uważnie wsłuchiwał się w wypowiedzi Mościckiego, członka zarządu regionu „Solidarności” dlatego wreszcie Brodzki starał się uzyskać nieoficjalnym kanałem informacje na temat wyniku przetargu. Monitoringowi wnętrza organizacji służą zarówno opisane wyżej zestawy wskaźników, jak i częste rozmowy i spotkania z ludźmi, pozwalające wsłuchać się w to, co wymyka się wskaźnikom i sprawozdawczości. Temu celowi służą codzienne wizyty Sęka w halach fabrycznych i częste nieformalne rozmowy z pracownikami. Tworzywem zarządzania jest informacja. Kierownictwo organizacji musi być tak dobrze poinformowane, jak to tylko możliwe. Monitoring służy właśnie pozyskiwaniu informacji.

Proces formalizacji zasad i organizacji giełdy następuje dopiero wraz z likwidacją starych struktur handlu i przemysłu. Z początkiem XIX wieku pojawia się szereg aktów prawnych prowadzących do pełnej wolności handlu i rzemiosła, ujętego jeszcze niedawno w surowe rygory prawa cechowego. Wolność gospodarcza stwarza jednocześnie całkiem inną sytuację w zakresie regulacji życia ekonomicznego. Prawo zwyczajowe jest eliminowane dla utorowania drogi nowym trendom gospodarczym. One same jednak nie mogą być zawieszone w powietrzu. Uprawnienia i obowiązki w zakresie egzekwowania należności i formułowania wiarygodnych umów muszą być na nowo określone. W 1805 r. rząd kompleksowo formułuje zasady funkcjonowania giełdy i jej organizację. Staje się ona wydzieloną, w ramach jeszcze istniejącej organizacji kupiectwa, organizacją. Na czele giełdy stoi zarząd, składający się z 4 osób wybieranych przez kupców działających na giełdzie. Ważne zmiany instytucjonalne występują również w bezpośrednim otoczeniu giełd kupieckich, powstaje Stowarzyszenie Kupiectwa w Berlinie, zarządzane jest wybieralną radą „starszych”. Od samego początku obiektem jej największego zainteresowania jest giełda, która otrzymuje w 1825 r. nowy, wypracowany przy jej udziale statut.

Szefowie ponoszą więc odpowiedzialność za poziom poinformowania, umiejętności i zaangażowania swoich pracowników. Odpowiedzialność ta jest tym większa, że szeregowi pracownicy muszą coraz częściej podejmować ważne dla firmy decyzje. Zarządzanie powinno pośrednio zapewnić, by większość tych decyzji dobrze służyła organizacji. Podstawowe decyzje „zarządcze” wiążą się z:

Peter Drucker, amerykański klasyk teorii organizacji i zarządzania, w jednej ze swoich prac (Drucker, 1988, s. 75-76) wyróżnia siedem podstawowych cech charakteryzujących zarządzanie, które przedstawiamy poniżej.

Każda organizacja ma swoją dłuższą lub krótszą historię: została kiedyś celowo utworzona („narodziła się”), ulega przekształceniom, rozwija się lub upada.

Podsystem techniczny to nie tylko urządzenia, technologie i organizacja produkcji, czemu poświęcamy rozdział VI. Używając tutaj pojęcia „podsystem techniczny”, nawiązujemy do pierwotnego znaczenia słowa techne, które w języku łacińskim określało sposób, sztukę robienia czegoś. Podsystem techniczny organizacji jest to zbiór ogólnych i szczegółowych sposobów, technik oraz narzędzi służących realizacji organizacyjnych zadań. Sposoby określają działania, jakie powinny być podjęte dla wykonania zadań, porządkują je i wiążą między sobą. Mogą być wypracowane przez samą organizację lub zapożyczone/narzucone z zewnątrz. Różny może być stopień ich szczegółowości, sztywności (niezmienności), obligatoryjności (obowiązku stosowania) i formalizacji.

Kilka lat temu, gdy budowano nowe kurniki, potrzebna była ziemia do obsypania fundamentów. Można ją było bardzo tanio, choć nieformalnie, kupić od kierowców ciężarówek, którzy niepotrzebną ziemię z pobliskiej budowy wysypywali gdzieś niedaleko. Księgowy jednak nie zaakceptował tego, ponieważ wydatków tych nie mógłby zaksięgować. W dodatku, zgodnie z prawem, ziemi tej nie można było odkupić z budowy, bo tam z kolei nie wiedziano, jak to zaksięgować. (Wykopywana ziemia była własnością państwa, można ją było wyrzucić, ale nie sprzedać.) W rezultacie spółdzielnia – zgodnie z prawem – ładowała ją na wysypisku i przewoziła własnym transportem.