Przeciętna stopa inflacji w rozwiniętych krajach Europy Zachodniej i Ameryki Północnej nie przekraczała w latach osiemdziesiątych wartości jednocyfrowej. W rozwijających się krajach azjatyckich stopa inflacji była przeciętnie prawie dwukrotnie wyższa niż w krajach wysoko uprzemysłowionych. Jej wysokość świadczy jednak o tym, że kraje, które dokonały poważnego postępu gospodarczego, są w stanie kontrolować politykę pieniężną i fiskalną w stopniu ograniczającym wysoki wzrost cen.

Stabilizacja rynku wymaga równoczesnego uruchomienia restrykcyjnej polityki pie-niężnej banków oraz restrykcyjnej polityki fiskalnej państwa.

Bank centralny musi prowadzić rygorystyczną politykę emisyjną dostosowaną do wzrostu podaży dóbr i usług w cenach rynkowych z uwzględnieniem szybkości obiegu pieniądza. Niezbędne jest przede wszystkim wprowadzenie ustawowego zakazu do-datkowej emisji pieniądza w celu pokrywania deficytu budżetu centralnego. Wobec braku rozwiniętego rynku kapitałowego i słabego rozwoju banków komercyjnych, głów-nym regulatorem dopływu pieniądza do gospodarki powinny być obowiązkowe rezerwy finansowe dla wszystkich instytucji finansowych w kraju. Bank centralny za pomocą stopy dyskontowej od kredytu refinansowego wywiera wpływ na wysokość stopy opro-centowania kredytów udzielanych przedsiębiorstwom przez banki komercyjne. Banki komercyjne z kolei udzielają kredytu w zależności od zdolności kredytowej przedsię-biorstw, tzn. ich bieżącej sytuacji finansowej i ich możliwości terminowego zwrotu kredytu wraz z należnymi odsetkami.

Bank jest instytucją pośredniczącą w kontaktach między kredytodawcami i kredyto-biorcami i nastawioną na zysk. Banki komercyjne zarabiają pieniądze dzięki udziela-niu pożyczek według wyższej stopy procentowej niż stopa płacona za uzyskiwanie i utrzymywanie depozytów.

Sytuacja finansowa banku znajduje swoje odbicie w jego bilansie. Bilans to zestawienie aktywów i pasywów.

Podatki netto mnożymy także przez krańcową skłonność do konsumpcji c, gdyż wydatki na konsumpcję zmniejszane są nie przez całą sumę podatków netto, lecz przez tę ich część, która wynika z krańcowej skłonności do konsumpcji.

W celu lepszego wyjaśnienia wpływu podatków netto na konsumpcję i tym samym na globalny popyt posłużmy się kilkoma uproszczonymi przykładami liczbowymi .

Ekonomista angielski Roy Harrod wykorzystał keynesowską interpretację współzależ-ności między inwestycjami a oszczędnościami i przekształcił ją w proste równanie tempa wzrostu dochodu narodowego. W tym celu obie strony równości 1= Os podzielił przez dochód narodowy Y i do tej nowej równości wprowadzi! niezwykle ważną relację między wydatkami inwestycyjnymi I a przyrostem dochodu narodowego A Y. Relacja ta została nazwana przyrostową kapitałochłonnością produkcji i uznana jako najważniejszy wkład R. Harroda do teorii ekonomii.

Ekonomia neoklasyczna reprezentuje pogląd, że budżet państwa, podobnie jak budżet gospodarstwa domowego, powinien być zrównoważony. W zdrowej gospo-darce nie należy wydawać więcej niż wynoszą dochody danego podmiotu gospodar-czego. W Polsce sformułowano na początku XX w. wierszowaną zasadę: „pamiętaj rozchodzie być z przychodem w zgodzie”. Oznacza to, że jeśli państwo chce zwięk-szyć swoje wydatki, musi najpierw w tym celu podnieść odpowiednio podatki nakła-dane na przedsiębiorców i obywateli.

W gospodarce monocentrycznej występowały prawie wszystkie kategorie gospodarki rynkowej, jak: ceny. place, kursy walut, stopa procentowa, podatki itp., ale żadna z tych kategorii nie spełniała swoich funkcji wynikających ze stosunków rynkowych. Wy-mienione instrumenty ekonomiczne były przedmiotem arbitralnych manipulacji pań-stwa. To właśnie powodowało, że mieliśmy tu do czynienia z gospodarką quasi-pie- niężną podporządkowaną całkowicie wymaganiom apriorystycznego planu centralnego. a nie wymaganiom zrównoważonego i konkurencyjnego rynku. Plan centralny stał się nie tylko podstawowym instrumentem alokacji środków rzeczowych i finansowych, dokonywanej z punktu widzenia przyjętych przez kierownictwo polityczne partii ko-munistycznej celów strategicznych, ale także głównym narzędziem bezpośredniego za-rządzania i pełnej kontroli nad wszystkimi zasobami gospodarki narodowej.

Mechanizm rynkowy powinien być wprowadzany do gospodarki równocześnie we wszystkich jego istotnych składnikach, a nie tylko w wydzielonych segmentach. Oznacza to równoczesne liberalizowanie cen, kursów walut, kredytów i stopy procentowej oraz wprowadzenie określonego mechanizmu regulacji płac i innych dochodów pieniężnych ludności. Wraz z tym należy wprowadzić pełną wymienialność wewnętrzną waluty krajowej na waluty innych krajów, umożliwić pełną swobodę importu i eksportu w dowolnych ilościach bez żadnych ograniczeń oraz zapewnić całkowitą swobodę two-rzenia i rozwoju przedsiębiorstw prywatnych, opierając się zarówno na kapitałach kra-jowych, jak i zagranicznych.

Nie jest prawdą, że menedżer nie musi niczego dokładnie umieć i potrafić osobiście wykonać. Znaczna część menedżerów najwyższego szczebla otrzymała specjalistyczne wykształcenie (np. inżynierskie, prawnicze, finansowe czy w zakresie nauk ścisłych) i awansowała wykonując specjalistyczne zadania np. w dziedzinie produkcji, badań i rozwoju, projektowania, marketingu lub finansów. Sęk pracował przez wiele lat w dziale konstrukcyjnym i umiał projektować, a legendarny szef Chryslera lacocca był fachowcem w dziedzinie marketingu. Samo wykonywanie funkcji zarządzania wymaga wielu bardzo konkretnych umiejętności, takich jak:

Fakt, że zarządzanie nierozerwalnie związane jest z koniecznością podejmowania decyzji, stawia przed organizacjami dwa niezwykłej wagi problemy. Pierwszy ma charakter strukturalny. W większości organizacji zarządzanie jest rozproszone – nie decyduje jeden człowiek, lecz wiele osób, wielu menedżerów. Problemem do rozwiązania staje się podzielenie między nich odpowiedzialności za funkcjonowanie całości i uprawnień decyzyjnych tak, aby powstał sprawny podsystem informacyjno-decyzyjny. Do zagadnień tych wracamy w rozdziale VII i XI.

Na pytanie, czym jest zarządzanie, padają różne odpowiedzi. Dla cybernetyka zarządzanie to sterowanie procesami zachodzącymi w organizacji, dla socjologa – to przede wszystkim władza nad osobami wewnątrz i na zewnątrz przedsiębiorstwa, urzędu itp. W klasycznej teorii organizacji zarządzanie widziane jest jako zbiór funkcji kierowniczych, spośród których najczęściej wymienianymi są: planowanie, organizowanie, koordynacja, motywowanie i kontrola. Jednak na pytanie: co robią zarządzający, wszyscy zgodnie odpowiadają: podejmują decyzje.

Profesjonalista ma rozwiniętą zdolność systematycznego doskonalenia swoich umiejętności, całe życie czuje się jednocześnie zawodowcem i studentem. Doskonali się zwykle w wyraźnie określonym kierunku, nie rozprasza się. Gdy inni chcą wiedzieć coś o wszystkim, on chce wiedzieć wszystko o czymś. Dobrze czuje się w organizacji dynamicznej, z wyraźnie wyodrębnionymi ośrodkami odpowiedzialności, w której zarządza się przez określanie celów i problemów, a nie przez procedury administracyjne. Bardziej reaguje na twórcze idee i inspiracje niż na biurokratyczne nakazy i zakazy.

Istnienie stałego strumienia wynalazków w gospodarce narodowej zapewnia bar-dziej równomierny wzrost gospodarczy. Nieprzypadkowo w okresach wielkich odkryć technicznych występuje wysoka stopa wzrostu gospodarczego, a wraz z tym i wysoki stopień wykorzystania istniejących zdolności produkcyjnych. Przy spadku strumienia wynalazków gospodarka narodowa będzie przestawiała się w kierunku niższego długo-falowego trendu wzrostu, a przy całkowitym braku wynalazków i innowacji technicz-nych może wejść w fazę stagnacji.