Category Rynek Finansowy

We współczesnej gospodarce coraz większą rolę w regulowaniu należności odgrywa pieniądz bezgotówkowy w formie czeku i karty kredytowej, które zastępują coraz większą część pieniądza w obiegu . Są to jedynie substytuty pieniądza. Czekiem i kartą kredytową można posługiwać się tylko wówczas, gdy ich właściciel dysponuje na swoim koncie w banku gotówką, która jest ostatecznym środkiem płatniczym. Czek i karta kredytowa to dopiero obietnica zapłaty, która będzie zrealizowana, gdy nastąpi uznanie rachunku rozliczeniowego sprzedawcy oraz obciążenie rachunku wystawcy czeku lub posiadacza karty kredytowej. Im większa część transakcji zawierana jest za pośrednictwem czeku lub karty kredytowej, tym mniej potrzeba pieniądza gotówkowego w obiegu. Należy jednak pamiętać, że czek i karta kredytowa reprezentują jedynie realnie istniejący pieniądz krążący w gospodarce, a ich główną funkcją jest ułatwienie procesu wymiany i regulowania należności. Nie trzeba nosić gotówki ze sobą, zmniejszone jest ryzyko kradzieży pieniędzy, a także istnieje możliwość okresowego odpowiednio oprocentowanego zadłużenia.

Interwencyjna polityka państwa nie jest nastawiona jedynie na eliminację doraźnych zaburzeń, ale obejmuje sterowanie globalne w dziedzinie: kształtowania równowagi rynkowej, stabilizacji cen, pełnego zatrudnienia siły roboczej, wpływania na proporcje podziału dochodów, usuwania dysproporcji gospodarczych w układzie przestrzennym, popierania rozwoju ważnych dziedzin produkcji (rolnictwo, energetyka), promowania eksportu i regulowania importu w celu zrównoważenia lub osiągnięcia nadwyżki w bilansie płatniczym kraju itp.

Wiemy już, że inflacja występuje wtedy, kiedy podaż pieniądza rośnie szybciej od wzro-stu produktu narodowego lub kiedy rosną koszty na jednostkę produkcji. Może to być spowodowane miękką polityką pieniężną banku centralnego, łatwo dostępnym kredy-tem w bankach komercyjnych, szczodrą polityką budżetową państwa od strony tworze-nia dodatkowego popytu, wzrostem cen podstawowych surowców bądź wreszcie wzro-stem płac na jednostkę produkcji wyrażonej w cenach rynkowych.

W lipcu 1944 r. w Bretton Woods (niewielkie miasto w stanie New Hampshire w USA) zebrało się 730 delegatów z 44 krajów świata, aby ustalić reguły funkcjonowania no-wego ładu finansowego w stosunkach międzynarodowych. Efektem międzynarodowego porozumienia było stworzenie Międzynarodowego Funduszu Walutowego (MFW) oraz powołanie Międzynarodowego Banku Odbudowy i Rozwoju, zwanego w skrócie Bankiem Światowym.

W gospodarce otwartej, o rozwiniętych stosunkach wymiennych oraz finansowych, kształtuje się system naczyń połączonych wzajemnie oddziałujących na siebie i urucha-miających mechanizmy korygujące, które działają w kierunku przywrócenia zachwia-nej z tych czy innych przyczyn równowagi.

Kapitały we współczesnym świecie charakteryzują się wysoką mobilnością w po-szukiwaniu najwyższej stopy zysku. Dlatego bez większych przeszkód przenoszą się one z jednego kraju do innego, jeśli ich właściciele są przekonani, że mogą uzyskać w ten sposób wyższą stopę zysku, nazywaną w literaturze fachowej stopą zwrotu od lokaty w walucie obcej. Można ją wyrazić za pomocą następującej formuły:

Współczesny obraz świata, zamieszkałego przez ponad 5 mld ludności w 190 kilku kra-jach, jest niezwykle zróżnicowany pod względem poziomu rozwoju gospodarczego. Naj-bardziej syntetycznym miernikiem poziomu rozwoju gospodarczego jest dochód narodo-wy na jednego mieszkańca kraju. Międzynarodowe instytucje (ONZ, Bank Światowy itp.) dysponują dobrymi informacjami w tym zakresie jedynie w odniesieniu do wysoko i średnio rozwiniętych krajów, natomiast napotykają one duże trudności z zebraniem odpowiednich danych w krajach słabo rozwiniętych, w których istotną rolę odgrywa gospodarka naturalna, a także gospodarka towarowa znajdująca się poza zasięgiem kontroli podatkowej. Tę część wytwarzanego dochodu narodowego można oszacować jedynie z dużym przybliżeniem. Wiarygodność statystyczna w pozostałych dziedzinach rejestrowanej działalności gospodarczej jest także o wiele mniejsza w krajach słabo rozwiniętych niż w krajach wysoko rozwiniętych. Poza tym obliczenia i zestawienia porównawcze w skali międzynarodowej publikowane są z kilkuletnim opóźnieniem. Mimo różnych zastrzeżeń, publikowane wskaźniki liczbowe informują nas z wystarczającym przybliżeniem o stopniu zróżnicowania poziomów rozwoju gospodarczego we współczesnym świecie.

Istota komercjalizacji polega na możliwie najpełniejszym wmontowaniu przedsiębiorstw państwowych w struktury i mechanizm rynkowy, upodobnieniu ich funkcjonowania do przedsiębiorstw prywatnych oraz wzmocnieniu pozycji dyrektora firmy.

Dyrektorzy muszą mieć prawo do

Długookresowe skutki gospodarki otwartej wiążą się z wpływem importu na rozbudowę i unowocześnienie zdolności produkcyjnych gospodarki narodowej, które umożliwiają rozwój eksportu. Bez dopływu nowych technologii z zagranicy wielu krajom, zwłaszcza mniej rozwiniętym gospodarczo, trudno byłoby wejść na rynki międzynarodowe i eksportować produkty wysoko przetworzone. Kraje te byłyby skazane na eksport surowców i materiałów nisko przetworzonych. Wytwarzanie tych produktów jest wysoce kapitałochłonne, a ceny na rynkach międzynarodowych nie kształtują się korzystnie w stosunku do kosztów ich wytwarzania. Postęp techniczny zmniejsza bowiem stopień zużycia surowców i materiałów na jednostkę produkcji oraz przyczynia się do stałego zwiększania surowców i wyrobów syntetycznych zastępujących coraz bardziej surowce naturalne. To powoduje, że terms oftrade w długim okresie kształtuje się nie

Istnienie handlu zagranicznego powoduje różnice między dochodem wytworzonym w kraju a dochodem narodowym podzielonym. To, co pozostaje do podziału, może nieraz znacznie różnić się od tego, co zostało wytworzone. Wynika to stąd, że każdy kraj musi znaczną część swojej produkcji wyeksportować za granicę i w zamian za uzy-

Podatki bezpośrednie uszczuplają możliwości ponoszenia wydatków na cele konsumpcyjne i inwestycyjne. Zwiększają jednak dochody i wydatki budżetu państwa. Od sposobu wykorzystania tych dochodów zależy, czy łączny efekt zmniejszonych dochodów podmiotów gospodarczych jest mniejszy czy większy od efektu wydatkowania tych dochodów za pośrednictwem budżetu państwa.

Gospodarka rynkowa tworzy najsprawniejszy mechanizm samoregulujący w sferze pro-dukcji, podziału, wymiany i konsumpcji, jaki można sobie wyobrazić. Rynek jest bo-wiem naturalnym i najbardziej elastycznym, a zarazem najmniej kosztownym urządze-niem regulacyjnym. Podstawowa zaleta rynku wyraża się w tym, że w nieustannych procesach dostosowawczych, między różnymi sferami działalności gospodarczej czło-wieka, wymuszany jest wszędzie postęp innowacyjny i eliminowane są podmioty nie-sprawne, niezdolne do sprostania wymaganiom konkurencji, do minimalizowania ko-sztów produkcji i tym samym do maksymalizowania efektów na jednostkę produkcji. Nie wynika stąd jednak, że mechanizm rynkowy funkcjonuje doskonale i bez żadnych kosztów społecznych.

Dewaluacja waluty krajowej stosowana jest także w tych rozwiniętych krajach świata, które mają poważniejsze deficyty w bilansie płatniczym. Dewaluacja jest decyzją banku centralnego dokonaną w porozumieniu z rządem danego kraju o oficjalnym podwyższeniu kursu walut obcych, co jest równoznaczne z deprecjacją waluty krajowej. Jest ona stosowana tylko w przypadku obowiązywania kursu stałego.

Popyt na pieniądz transakcyjny reprezentowany jest pionowym odcinkiem ab na krzywej popytu Lj. Jest on niezależny od poziomu stopy procentowej r. Przyjmuje się tu założenie, że dochód narodowy YQ jest wielkością stałą. W przypadku gdy dochód narodowy rośnie i wzrasta suma zawieranych transakcji, rośnie popyt na pieniądz transakcyjny i wówczas pionowy odcinek krzywej L{, a wraz z nim cala krzywa Lj przesuwa się odpowiednio na prawo na pozycję L9.